Odmiany diety ketogennej

Dieta ketogenna, jak wiemy jest bardzo rygorystyczną i ciężką w stosowaniu. Zainspirowało to dietetyków oraz lekarzy do poszukiwania łatwiejszych i mniej restrykcyjnych odmian, które szybko znalazły wielu zwolenników. Często nie ma żadnego ograniczenia kalorii, ilość białka i węglowodanów jest trochę większa, zaś tłuszczu mniejsza. To wszystko sprawia, że taka dieta jest dla większości osób smaczniejsza.

Decyzję o zmianie diety z ketogennej na jej modyfikację może podjąć tylko lekarz i dietetyk.
 

► Jakie są odmiany diety ketogennej?

• Dieta MCT

• Modyfikowana dieta Atkinsa

• Dieta z niskim indeksem glikemicznym

► Dieta MCT:

Średniołańcuchowe kwasy tłuszczowe wchłaniają się łatwiej w przewodzie pokarmowym i są szybciej transportowane do żyły wrotnej. MCT sprawiają, że organizm łatwiej wchodzi w stan ketozy, w porównaniu ze stosowaniem długołańcuchowych kwasów tłuszczowych, dlatego nie trzeba spożywać ich tak dużo.

Dieta MCT nie ma ograniczeń kalorycznych. Chodzi o pokrycie w 100% zapotrzebowania energetycznego, gdzie przy klasycznej diecie ketogennej pokrywa się tego zapotrzebowania tylko 75%.

Źródła średniołańcuchowych kwasów tłuszczowych:

• Olej MCT

• Liquigen

• Olej kokosowy

► Energia:

• 30-60% tłuszcze MCT

• 10% białka

• 15-19% węgle

• Pozostałe długołańcuchowe kwasy tłuszczowe

Jakie są wady?

Średniołańcuchowe kwasy tłuszczowe mogą powodować bóle brzucha lub biegunkę. Nie należy się jednak obawiać MCT. Są stosowane niekiedy także w klasycznej diecie ketogennej, lecz w mniejszych ilościach. Często pomagają zwalczyć zaparcia. W małych ilościach są dobrze tolerowane

Badania potwierdzają, ze dieta MCT jest równie skuteczna, co klasyczna dieta ketogenna. Dzieci w takim samym stopniu akceptują jadłospis obu diet.

► Modyfikowana dieta Atkinsa:

W klasycznej diecie Atkinsa zwiększony jest udział tłuszczu, ograniczone są węglowodany, ale bez ograniczeń można spożywać białko. Dieta Atkinsa ta była jednak zazwyczaj stosowana po to by zmniejszyć masę ciała. Podczas stosowania również zwiększa się stężenie ketonów we krwi, dlatego zainspirowało to lekarzy do wykorzystania tej diety w leczeniu padaczki i stworzono zmodyfikowaną dietę Atkinsa (MAD).

Modyfikowana dieta Atkinsa zawiera mniej węglowodanów a więcej tłuszczu w porównaniu z jej pierwotną wersją. Dieta jest zdecydowanie mniej restrykcyjna niż klasyczna dieta ketogenna, co pozwala wprowadzić do jadłospisu bardziej urozmaicone posiłki.

Skład tej diety jest podobny do klasycznej diety ketogennej w proporcji ketogenicznej 1:1 – 2:1 (tłuszcz: węglowodany i białka). Tłuszcz pokrywa zapotrzebowanie na około 60% energii. Dobowa ilość węglowodanów jest ograniczona do 10g w pierwszym miesiącu leczenia i do 20g w każdym kolejnym miesiącu.

Wiele rzeczy uległo uproszczeniu, porównując dietę do klasycznej ketogennej: nie trzeba ważyć produktów spożywczych, a jedynie sprawdzać zawartość węglowodanów. U dorosłych często nie ma żadnej restrykcji kalorycznej, jednak jeśli chodzi o dzieci na ogół jest to 100% zapotrzebowania energetycznego dla danego wieku.

Modyfikowana dieta Atkinsa wprowadzana jest zazwyczaj bez fazy głodzenia, natomiast u dzieci rozpoczyna się ją zazwyczaj w szpitalu.

Skuteczność tej diety jest nieco mniejsza niż klasycznej diety ketogennej. Jeśli jednak dieta jest skuteczna, to pacjent zauważy poprawę po 2-4 tygodniach leczenia. Szczególnie ważna jest obecność ketoza w pierwszym miesiącu diety. , koreluje to z wyraźnie większym prawdopodobieństwem zmniejszenia liczny napadów o ponad 50% i korzystnym odległym efektem terapii.

Dieta okazuje się bardzo dobrym rozwiązaniem dla dorosłych oraz dzieci powyżej 12 roku życia. Bardzo dobry efekt daje to również u dzieci w wieku 2-12 lat, ponieważ często utrudniają one przestrzegania rygorystycznej, klasycznej diety ketogennej. Nie zaleca się stosowania tej diety u dzieci poniżej 2 roku życia, żywionych przez sondę lub gastrostomię. Często stosuje się tą dietę jako „wstęp” do diety ketogennej, również wtedy, gdy ośrodek nie ma wystarczającej liczny personelu do poprowadzenia diety ketogennej, lub pacjent mieszka bardzo daleko.

Możliwe jest również przejście z klasycznej diety ketogennej u dzieci, u których dieta ta dała bardzo dobre efekty na modyfikowaną dietę Atkinsa. Bywa też odwrotnie- czasem, gdy klasyczna dieta ketogenna nie przyniosła zadowalającego efektu u dziecka, może zostać zaproponowane wprowadzenie pacjentowi modyfikowanej diety Atkinsa.

Poprawa nie występuje u chorych, którzy w ogóle nie zareagowali pozytywnie na leczenie modyfikowaną dietą Atkinsa.

W każdym przypadku leczenie modyfikowaną dietą Atkinsa, powinno być prowadzone przez wyspecjalizowane ośrodki, tak jak dzieje się to w przypadku diety ketogennej.

Działania niepożądane: Pojawiają się, chociaż zazwyczaj przebiegają znacznie łagodniej. Najczęściej pojawiają się w początkowej fazie diety i są to: senność, wymioty i niechęć do jedzenia, co związane jest z nadmierną ketozą i rzadko wymaga leczenia. Może wystąpić hiperlipemia, a także zwiększone stężenie azotu i mocznika we krwi ( jest to wynikiem zwiększonej podaży białka). Mniej prawdopodobne są poważne powikłania takie jak spowolnienie wzrostu, kamica nerkowa, dyslipidemia oraz zaostrzenie refluksu żołądkowo- jelitowego. Badania jednak nie zostały przeprowadzone wystarczająco długo, by wnioski te były pewne.

► Dieta z niskim indeksem glikemicznym

Od 2002 roku, głównie w Stanach Zjednoczonych, stosuje się dietę z niskim indeksem glikemicznym do leczenia chorych na padaczkę lekooporną. Tak jak wszystkie powyższe diety, dieta z niskim IG jest wysokotłuszczowa, normobiałkowa i niskowęglowodanowa. Jej proporcja ketogeniczna wynosi 1:!.

Indeks glikemiczny to wskaźnik, który klasyfikuje produkty żywnościowe na podstawie ich wpływu na poziom glukozy we krwi. Produkty o IG niższym niż 50 uważa się za te, które nie podnoszą znacząco poziomu cukru, średni indeks glikemicznym to 55-70, natomiast >70 klasyfikuje się jako wysoki IG.

Dieta ta opiera się na źródłach węglowodanów z niskim indeksem glikemicznym. Produkty powinny mieć IG niższe niż 50. Ilość spożywanych dziennie węglowodanów to 40-60g, a 60% zapotrzebowania energetycznego w diecie pokrywa tłuszcz.

Węglowodany zawarte w diecie powinny być w jadłospisie skomponowane z produktami białkowymi i tłuszczowymi by obniżyć indeks glikemiczny.

Niestety, nie ma jeszcze wiele badań publikujących działanie lecznicze tej diety w padaczce lekoopornej, jednak dotychczasowe badania wykazują skuteczność porównywalną do zmodyfikowanej diety Atkinsa.

Dieta ta również musi być prowadzona pod nadzorem dietetyka a także lekarza.

Bibliografia:

1. Magdalena Dudzińska, Dieta Ketogenna, Warszawa 2015 ,PZWL,

2. Ayelet Halevy i.in., An Update on the Ketogenic Diet, 2012, Rambam Maimonides Medical Journalm 3 (1)

3. John Hopkins, Betty C. Lynch, Use of Ketogenic Diet in Epilepsy in Childhood, 1970, Aust. Paediat., 6, 25-29

4. Erric H. Kossoff, Jenifer L. Dorward, The Modified Atkins Diet, Epilepsia, 2008, 49 (8), 37-41